Song of Solomon 6
irrigans fonte baptismi, de alto veniens in humili positos visitavit. Ut nos sursum ascenderemus, Dominus in montem descendit, Moyses in montem ascendit. Cum dixisset. addit qualiter sit idem hortus constitutus, qua fruge fecundus, cum dicit, Hortus Ecclesia: hortus quaelibet fidelis anima. est mens fidelis, quae disciplina rectae fidei edocta, quasi aequis lateribus hinc inde est composita: et quasi solerti fossorio creberrime reversata, et a superfluis graminibus expurgata. Respondet piis sanctorum desideriis ac fructuosis operibus eum delectari, ac perfectos quosque castimoniae virtutibus ad aeterna gaudia colligere. dum ad perfectorum meritorum candorem pervenientes, de statu ubi erant prius, educit et ad coelestia regna perducit. Hunc versiculum apponit exaggerando stimulum immensae charitatis, quae interius exardescit. Quasi: In me descendit, in me potes habere formam ejus, quem quaeritis. Hactenus vox Ecclesiae Dominum suum laudantis et quaerentis: qui quoniam a suis amatoribus non longe est, sequitur quid quaesitus respondeat: et declarat se illis loquentibus adfuisse, et quid loquerentur audisse; devotionemque erga se remunerat digna illorum laudatione. Quia per unitatem charitatis compacta, nullum locum aperit per malum discordiae hostibus, id est, haereticis vel immundis spiritibus. Castra Romanorum terribilia erant, quia totum mundum premebant: sed non erant suavia, quia veram pacem non habebant. In Ecclesia nec terror suavitatem, nec suavitas terrorem aufert: quae in terra coelestem vitam agit, et barbaros diversarum nationum animos ad suum ritum trahere satagit. Quae tamen quia necdum faciem dilecti, quam maxime quaerit, cernere meretur: hic subsequenter audit: Quasi: Oculos columbinos tibi dedi, quibus semitas justitiae discerneres: sed tamen in tempore tuae peregrinationis ne quaeras me perfecte cognoscere. Exod. 33.. Ne quaeras in via praemium, quod tibi in patria reservatur. Non a desiderio cognoscendi desistas, sed de cognoscendi facultate ne praesumas: unde dicitur, Psal. 144.. RAB. Quo intensius me agnoscere quaeris, eo intensius me incomprehensibilem esse intelligis, et non est tua culpa, si me non cognoscis: sed est infirmitas humanae conditionis. etc. Hi versiculi supra positi, et expositi, sed non pigeat nos iterando exponere quod auctorem non piguit scribendo iterare, ut novi aliquid addatur. Ne Ecclesia graviter ferret quod a cognitione dilecti suspenditur, sequitur descriptio, qua assimilatur illi primitivae Ecclesiae Jerusalem, de qua non dubitatur, quin amica Dei fuerit. Consimilibus fetibus quia tales alios reddunt, quales ipsi sunt. Vel duplices fetus, opera geminae charitatis, vel, fi deles de utroque populo conversi: vel, fides et opus. . etc. GREG. Cum multi mira agunt, ventura prophetant, mundum perfecte relinquunt, coelestibus desideriis arden: sicut cortex mali punici sanctae comparantur Ecclesiae. Sed haec omnia nihil sunt ad comparationem rei de qua scribitur: etc. Isa. 64. Unde convenienter subdit: quasi dicat, magna quidem sunt, quae in te non latent, sed valde ineffabilia quae latent. etc. Reginae et concubinae pariter ad thronum regis accedunt, pariter generant, sed non utraeque diadema regni habent. Reginae sunt, quae intuitu regni coelestis doctrinae inserviunt; concubinae, quae amore temporalium Christum annuntiant. Ideo illae sexaginta, quia sola dilectione praeceptorum Dei perfectionem operum habent, quod per multiplicationem duodenarii per quinarium potest intelligi: vel quia quinque corporeos sensus ad regulam apostolicae doctrinae temperant. Octogenarius autem cum in malo accipitur, temporalium curas et implicamenta designat: quia et saeculi cursus quatuor circumagitur temporibus, et mundus ipse quatuor climatibus oriente, occidente, aquilone et austro dirimitur, vel ex quatuor elementis compositus. Quamvis multae et diversae personae, tamen fides una est in eis, unum baptista, unus Deus, unum opus; non alia ante legem, alia sub lege, alia sub gratia: sed in una pace, uno timore constituta. Mater nostra regeneratrix gratia est, quae elegit simplices, et electos custodit et sublevat. Vel mater superna Jerusalem, Jac. 1., quae superna Jerusalem hoc solum de humana conversatione approbat, quod in unitate suae fidei et dilectionis Deo servire desiderat. Magna laus catholicae unitatis, quam et gratia mater, quae genuit, in perpetuum eligit; et filiae, quas ipsa per Spiritum genuit et nutrit, mox viderunt, id est castitatem vitae ejus didicerunt. Sive illi, qui vere sunt participes regni; sive etiam illi, qui nomine tenus adhaerent, et si spes eorum sit in terrenis, laude dignam fatentur. Ecclesia gentium ita firmiter instituta, et usquequaque multiplicitate sui diffusa et producta per gradus et successiones suas usque ad novissima tempora, illis novissimis temporibus jam intuens Synagoga, tam bene operatam, operantemque ipsam sanctam Ecclesiam, tam diffusam, tot sapientissimos sine schismate sequi unam fidem: praeterea vivorum et mortuorum miracula, et multa alia Christianae fidei argumenta; jam conjuncta, poenitens, et compuncta, dicit admirative, etc. Tunc Ecclesia fit cum mortalitatis atque ignorantiae tenebras funditus amittit. In judicio ergo adhuc sed in regno erit, ubi plenum visum veri solis habebit. In nocte vitae praesentis, ubi variantur status temporalium, comparatur quia nunc clara mundo, nunc despecta; nunc virtutum candore plena, nunc pravorum dehonestata vitiis. In futura beatitudine, ubi idem status erit, fulgebunt justi. Habent tales praelatos sibi ordinatos, qui probabilibus sententiis fidem nostram evacuant, et terrorem nobis incutiunt. Quo perfectius ordinem in se virtutum collocat, eo terribilior est Ecclesia aeris potestatibus, vel quaeque fidelis anima. etc. Judaea admirante agones Ecclesiae, et inquirente; ipse sponsus perhibet testimonium Ecclesiae. Vel, dicantur esse verba Ecclesiae, quae annuit Synagogae se laudanti, et continuo insinuat, quae sit sibi causa apparatus militaris, respondens ex voce doctorum, ducum videlicet suae spiritualis militiae. Dum sic spon sus, vel ipsa Ecclesia, labores suos evangelicos Synagogae miranti praedicat: illa salubri poenitudine compuncta, profitetur se causa profanae caecitatis diutius aberrasse. Propter evangelicam Ecclesiae praedicationem, per quatuor mundi partes velociter discurrentem, et quatuor rotis fidei innitentem: unde et a quatuor personis scriptum fuit; sed illi quatuor equi eodem spiritu ad bellum unum currum trahunt. Synagoga confitente suam tarditatem, Ecclesia consolando et exhortando respondet: quater dicit quia Judaei ubicunque modo in quatuor mundi partibus dispersi, in fine sunt convertendi. Vel, corpore, animo ab errore, ut declines a malo. Iterum corpore, animo, ut facias bonum, et ne velis esse turbata. Non sufficit reverti voluntate, nisi reversio ostendatur Ecclesiae. Ut speciem castitatis cognoscamus, et copulante adinvicem nos Christi amore, unam domum fidei ambae in ipso angulari lapide construamus.